"Je kan alle mensen een tijdje voor de gek houden en sommige mensen kan je altijd voor de gek houden. Maar je kan niet continu alle mensen voor de gek blijven houden."
2024 was het drukste verkiezingsjaar in de moderne geschiedenis.
45% van de wereldbevolking heeft dit jaar zijn stem uitgebracht in parlementaire of presidentiële verkiezingen.
Met als hoogtepunten:
De Indische verkiezingen in april/mei
De Europese parlementaire verkiezingen in juni
De Britse en Franse nationale verkiezingen in juli.
De Japanse verkiezingen in oktober.
De Amerikaanse verkiezingen in november.
En de resultaten waren overweldigend.
2024 was een catastrofaal jaar voor de zittende regeringen.
De verkiezing van Donald Trump in de Verenigde Staten zou geen verrassing mogen zijn want het is geen alleenstaand geval.
Het zijn niet enkel de Democraten die in de VS hebben verloren. Ook de zittende regeringspartijen verloren in Groot-Brittannië, Frankrijk, India, Japan, Zuid-Afrika, België, ...
Die trend was sinds eind 2022 al begonnen met verkiezingen in Italië, Nederland en Argentinië, waarbij de zittende regeringen werden buitengegooid en verrassende nieuwe namen verkozen raakten, waaronder Giorgia Meloni en Javier Milei.
Die trend heeft zich dit jaar volledig doorgezet. Een statistiek van de Financial Times toont aan dat elke regeringspartij die in de ontwikkelde landen verkiezingen had uiteindelijk stemmen verloor. Het is de eerste keer dat dit gebeurt sinds het einde van Wereldoorlog II.
(Op de grafiek gaat de volledige staaf onder 0%. Dit moet alle individuele verkiezingen voorstellen. Er zullen enkele kleine uitzonderingen zijn die de FT over het hoofd zag, zoals met de N-VA partij, die als regerende partij toch wat stemmen wist te winnen in België/Vlaanderen).
Volgens Deutsche Bank is het bijvoorbeeld de eerste keer sinds het einde van de 19de eeuw dat de zittende president in het Witte Huis drie opeenvolgende presidentsverkiezingen verliest.
Dit zijn fascinerende statistieken die aantonen dat de Trump-overwinning geen alleenstaand geval is. Het gaat hem ook niet per se over een wereldwijde ruk naar rechts, want in Groot-Brittannië behaalden de socialisten dit jaar een klinkende overwinning. Het wereldwijde kiezerspubliek is duidelijk ontevreden en roept om verandering en nieuwe recepten.
Volgens Jim Reid spelen een viertal factoren een belangrijke rol in de afstraffing van regeringspartijen:
1/ De economie is een belangrijke factor in bijna alle landen en de economische groei is relatief vertraagd in vergelijking met vorige decennia. Dat heeft het linkse kiespubliek ontgoocheld, zij zagen geen stijging in hun levensstandaard zoals men eerder gewoon was. Zelfs met een relatief hoge groei in de VS, hebben kiezers dit niet aangemerkt en was vooral de inflatie en de levensduur een belangrijk thema.
2/ Immigratie. Veel kiezers hebben bezorgdheden geuit dat regeringspartijen geen oplossingen hebben over de migratiezorgen.
3/ Selectief wanbeheer en interne schandalen. Dit is duidelijk niet overal het geval, maar het kostte partijen wel stemmen in verschillende landen. De langdurige censuur en het wanbeheer rond de mentale fitheid/ziekte van Joe Biden was grotesk en absurd.
4/ In het algemeen zijn kiezers veel meer bereid geworden om hun stem te wijzigen van de ene verkiezingen tot de andere. Kiezers zijn niet meer getrouwd met een politieke partij. Een steeds kleiner deel van het electoraat blijft altijd hetzelfde stemmen waardoor je grote wijzigingen kan hebben van de ene verkiezing tot de andere. Aan de andere kant zijn het ook politieke partijen die zichzelf compleet verloochenen. Een echte liberaal kan onmogelijk nog in eer en geweten stemmen voor wat een partij als Open VLD is geworden, allesbehalve liberaal en democratisch. Ook zo met de Democraten in de VS, die voor veel Amerikanen té woke, té extreem links waren geworden. Een voorbeeld dat kan tellen: Joe Rogan en Elon Musk waren hun leven lang kiezers van de Democratische Partij maar zagen zich verplicht om van partijvoorkeur te veranderen.
Het lijkt erop dat steeds meer kiezers de leugens van de zittende partijen hebben doorprikt. En leugens waren er van politieke kant sinds 2020 in overvloed. "You can fool all the people some of the time and some of the people all the time, but you can't fool all the people all the time." Dit gezegde lijkt meer dan ooit van toepassing. Het zou verplicht aan de kantoormuur moeten hangen van elke politicus.
Het lijkt er op dat kiezers de genereuze steunpakketten tijdens de lockdowns vergeten zijn, wat uiteindelijk de grootste inflatiepiek in 40 jaar veroorzaakte. Kiezers focussen nu vooral op de gevolgen waaronder die inflatie. Ook al is de groei van de inflatie nu gedaald, kiezers kijken vooral naar de inflatie op cumulatieve basis, in plaats van op 12-maandelijkse basis zoals mainstream economisten en experten die analyseren.
De kiezers hebben het hier bij het rechte eind. De inflatiegroei op 12 maanden is het cijfer dat media steeds publiceren,maar is veel te volatiel en voor misbruik vatbaar. Een inflatiepercentage dat tijdelijk even tot 2% daalt na verschillende pieken is géén succes te noemen.
De belangrijke vraag is of deze verkiezingstrend zal aanhouden. Het feit dat alle zittende partijen ter wereld stemmen verloren, wijst op een meer structureel probleem waarbij politici niet bekwaam zijn om de verwachtingen na te komen en dat in een wereld van lagere groei en vaak voorkomende economische schokken.
It's the economy stupid! It's the inflation, stupid !
Zoals Jim Reid al aangaf, is de economie en de stijging van de levensduur een belangrijke factor. Ik gaf de voorbije jaren al vaker aan dat de inflatoire trend lang zal aanhouden.Inflatie zit ingebed in het politiek-economisch systeem van de meeste landen en dat al sinds de jaren 1970. Kiezers lusten wel graag de initiële voordelen van inflatie (gratis geld en allerhande subsidies), maar keren zich nadien af van de straffe neveneffecten.
Door de combinatie van lage economische groei, torenhoge overheidsschulden en een dalende vraag naar overheidsobligaties is het politiek-economisch systeem verplicht tot steeds nieuwe vormen van geldcreatie die tot cumulatieve hoge inflatie leiden.
Elk percent economisch groei wordt gefinancierd door steeds meer percenten publieke schuld. Dit is een vicieuze cirkel die enkel kan stoppen door duidelijke maatregelen: het drastisch ontvetten van het overheidsapparaat, een Ozempic-kuur voor de overheid en een einde van de interventiecultuur door centrale banken.
Geen enkele westerse zittende of nieuwe regering lijkt aanstalten te maken om deze negatieve cirkel écht te zullen stoppen. Ook niet de nieuwe Trump-administratie.
Zowel in de VS en zeker in Europa lijkt de politieke stuatie de komende 10-15 jaar te evolueren naar Latino-toestanden: namelijk grote politieke slingerbewegingen van (extreem) links naar (extreem) rechts.
Dat is waar Zuid-Amerikaanse landen al decennia voor gekend staan en waarbij het onderliggende probleem van schulden, een obese overheid en de foute inflatiecultuur nooit opgelost raakt.
Europa gaat dezelfde weg op.
met vriendelijke groeten,
Jeroen Vandamme
Bron grafieken en tekst: Deutsche Bank, Zerohedge, FT.
Heeft u een vraag?
Aarzel zeker niet om ons te contacteren of neem een kijkje in onze Veelgestelde vragen.
Contact